NEFİS, NEFSİN SIFATLARI, RİYA

Riya

Başkalarının takdirini elde etmek için yapmış olduğu ameli göstererek yapmak, ihlâsı terk etmekle ibadetlerini Allah’tan başkası için yapma, insanların takdiri, övgüsü için namaz kılıp, sadaka verme gibi fiilleri açıktan yapma, Allah’a itaat ederken kullara yaranma isteği gibi manalar ifade eden riya, farkında olmadan kişiyi şirke düşüren bir sıfattır. Nefis kişiyi riya sebebi ile günaha çeker de farkına vardırmadan harama götürür.[1]

Cenâb-ı Hak, kendi rızası ve sevap kazanma niyeti olmadan gösteriş için sadaka verenleri, şöhret ve nam için savaşa gidenleri ve yine gösteriş için namaz kılanları yermiştir. Böylelerinin şeytanın dostları olduğunu ve bu yaptıkları amellerin hiçbir karşılığının olmayacağını belirtmiştir.[2]

Peygamber Efendimiz de riyayı gizli şirk diye isimlendirmiştir. Ve öbür âlem de herkese amellerinin karşılığı verilirken riyakârların hiçbir karşılık alamayıp, bu amelleri ne niyetle ve kimin rızası için yaptıklarının ortaya konulup kovulacaklarını ve bu fiillerinin karşılığını da onlardan istemelerinin söyleneceğini bizlere haber vermiştir.[3]

Riyanın mahiyeti, çeşitleri,  dereceleri, sebepleri, alâmetleri, kişiye ve çevresine karşı zararları, bu sıfatın dışa yansıma şekil ve suretleri, bu hastalığın tedavisi hakkında Muhâsibî, Riâye’sinde ve Gazzâlî, İhyâ’sında geniş malumatlar vermişlerdir.[4]

---

[1] Mustafa Çağrıcı, “Riya”, (DİA), İstanbul 2008, XXXV. 137; Muhasibî, a.g.e. s. 294; Yılmaz, a.g.e. 174.

[2] el-Bakara 2/264; en-Nisâ 4/38, 142; el-Enfâl 8/47; el-Mâûn 107/6

[3] Müslim, “İmâre”, 152, “Zühd”, 47, 48; Buhârî, Rikâk”, 36

[4] Gazâlî, a.g.e. III. 639-714; Muhasibî, a.g.e. s. 289-403