KUL HAKKI

KUL HAKKI
Cenab-ı Hakk insanı yeryüzüne başıboş göndermemiş, ona birçok emir ve nehiyler bildirmiştir. Kişinin Cenab-ı Hakk’ın bu emirleri yerine getirmesi kul üzerine bir haktır. Bu hakkı yerine getirmesi kul üzerine bir haktır. Bu hakkı yerine getirmezse günah işlemiş olur. Hz. Allah kulun şirk hariç diğer günahlarını af edebileceğini beyan ediyor. Kişi kılmadığı namazlar, tutmadığı oruçlar, vermediği zekatlar, işlemiş olduğu haramlardan dolayı hesaba çekilecektir. Cenab-ı Hakk isterse bu günahları affedecek, istemez ise cezasını çekmek üzere kişiyi belli bir süre cehenneme atacaktır. Müslüman bu belli bir cezadan sonra cehennemden çıkıp cennete girecektir.
“Üzerinde kul hakkı olan, ölmeden önce ödeyip helalleşin. Çünkü ahrette altının, malın değeri olmaz. O gün hak ödeninceye kadar kendi sevaplarından alınır, sevapları olmazsa hak sahibinin günahları buna yüklenir” (Buhari rikak 48)
Kişi toplum halinde yaşadığında etrafındaki insan ve varlıklara karşıda sorumludur. Bu sorumluluk yerine getirilmediği zaman karşı tarafın hakkı ihlal edilmiş demektir. Bu da kul hakkı olur.
Kul hakkı sadece bir başkasının, bir şeyini çalmak değildir. Kul hakkı daha geniş ele alınmalıdır; hırsızlık, adam öldürmek, zina etmek, eksik tartıp ölçmek, iftira atmak, zekatını vermemek, gıybet etmek, dedikodu, nemime, yalan konuşmak, eliyle diliyle rahatsızlık vermek… Bütün bunlar kul hakkının birer parçasıdır.
Aynı şekilde kul hakkını; komşu hakkı, din kardeşi hakkı, anne-baba hakkı, hısım-akraba hakkı, evlat hakkı, arkadaş hakkı, misafir hakkı gibi gruplara ayırmak mümkündür.
Kur’an-ı Kerim ve hadisi şeriflere baktığımız zaman;
Müslümanın
Zulmetmeyeceği
İhanette bulunmayacağı
Hakaret edip sövmeyeceği
Hırsızlık yapmayacağı
Yetim malı yemeyeceği
İftira atmayacağı
Yalancı şahitlikte bulunmayacağı
Nemime, söz taşıyıcılık yapmayacağı
Gıybet etmeyeceği
Zekat ve öşürünü vereceği belirtilir.
Müslüman imkan ölçüsünde şu haklara da riayet etmeye gayret göstermelidir.
Karşılaştığında selam vermek
Meşru davetine icabet etmek
Hastalandığında ziyaret etmek
Cenazesine iştirak etmek
Nasihat isteğinden nasihatte bulunmak
Aksırına “Yerhamükellah” demek
Mesaiye dikkat etmemek
Çalıştırdıklarının ücretini kesmek, vaktinde vermemek
Dersin saatini doldurmadan derse son vermek
Bir öğrenciye hak ettiği notu vermemek
Komşumuzu sesle, gürültüyle rahatsız etmek, balkondan çırptıklarımızla ona zarar vermek
Bakışlarımız, hareketlerimizle taciz etmek
Dedikodu yapmak
Bir kişiyi küçük düşürmek, onuruyla oynamak, haksız yere aşağılamak, kalbini kırmak
Telefon, televizyon, radyo, basın yoluyla birisine haksız isnatta bulunma, yalan haber
Çevreye zararlı atıkları atma, havayı kirletme
Trafik işaretlerine dikkat etmeyip başkalarını tehlikeye atma, zarar verme
Geçiş önceliği olan sürücüye yol vermemek, yoluna arabasının burnun sokmak, sıkıştırmak
Sıra bekleyenlerin sıralarına riayet etmeden öne geçmek
Anne-baba hakkı; nisa 11-36, isra 23-24, lokman 14
Evlat hakkı nisa 7-11, tahrim 6
Eş hakkı; Bakara, 228,229, 231-233, 236, 237, 241, nisa 4, 11, 12, 19, 20, 24, 25, 34, 129, 176, ahzab 49, tahrim 6
Kardeş hakı; nisa 11, 12, 176
Komşu hakkı; nisa 36
Yakın akraba hakkı; bakara 177, nisa 36, nahl 90, isra 26
Dost ve arkadaş hakkı, nisa 36
Fakir ve yoksul hakkı, bakara 184, nisa 8-36, en’am 141, hac 36, maun 3
Yetim hakkı; bakara 177, nisa 2, 6, 8, 9, 36, en’am 151, isra 34
Yolcu hakkı bakara 177, nisa 36
Allah’ın Sınırları, Haddi Aşmak Bakara 190, 61, Maide 87, Şuara 166